Look-zonder-look, Alliaria petiolata
ENG: MUSTARD GARLIC FR: ALLIAIRE OFFICINALE DUI: KNOBLAUCHSRAUKE
FAMILIE: KRUISBLOEMENFAMILIE (BRASSICACEAE)
Ook in deze familie: judaspenning (Lunaria annua), zeekool (Crambe maritima), kleine veldkers (Cardamine hirsuta) en witte waterkers (Rorippa nasturtium-aquaticum).
BESCHRIJVING:
Tweejarige plant.
Wordt tot 1 meter hoog.
Bloeit in april en mei en heeft een witte bloem.
Herkenbaar aan variërende bladeren, niervormig onderaan, driehoekig zoals brandnetel hoger op de plant.
Witte sierlijke bloemen, vier niet vergroeide blaadjes.
De rechte stengel is onderaan behaard, niet vertakt.
In de vrucht vind je kleine zwarte zaadjes.
EETBARE DELEN
De volledige plant is eetbaar.
INHOUDSSTOFFEN
Bevat suikerstoffen en mosterdglycosiden. Rijk aan vitamine A en C en minerale stoffen.
WAAR TE VINDEN
Groeit in parken en loofbossen, langs bospaden, op schaduwrijke, humus- en stikstofrijke grond. Redelijk algemeen, afhankelijk van de plaats. Groeit minder in zuurdere bodems, zoals in de Ardennen.
SMAAK
De plant heeft in het algemeen een knoflookachtige mosterdsmaak, maar kan al snel bitter worden naarmate de plant ouder wordt. De wortels hebben eerder een aardse smaak zoals mierikswortel; niet vreemd, want deze plant zit eveneens in dezelfde familie: de kruisbloemen. De zaden hebben een pikante mosterdsmaak.
ALGEMEEN
Look-zonder-look is absoluut een van onze favoriete planten, omdat die zo veelzijdig is. Aangezien alle delen van de planten eetbaar zijn, kun je ze in alle seizoenen plukken.
Door het kneuzen van het blad of het schrapen van de wortel, herken je meteen de geur van mosterd en/of knoflook. De Engelse naam garlic mustard voor deze plant is dan ook erg toepasselijk. Ondanks de knoflookachtige geur en smaak heeft deze plant niets te maken met de lookfamilie, wat opmerkelijk is.
De plant is een tweejarige, wat wil zeggen dat van zaad tot zaad, de plant er twee jaar over doet. Je moet dus goed de ontwikkeling van de plant volgen om op het juiste moment de juiste delen te oogsten. Een samenvatting van de groei van deze plant:
Jaar 1
In het voorjaar kun je vanuit de nieuwe zaadjes lekkere kiempjes oogsten, die als een soort van ‘tuinkersbakjes’ rondom de oude planten groeien. Ze zien er nog heel anders uit met hun kiemblaadjes, maar eromheen zie je vaak nog oude planten groeien met hauwen eraan, kenmerkend voor deze familie, en met af en toe nog zwarte ‘mosterdzaadjes’ erin.
Later in de lente, kun je het gehele blad oogsten
Vanaf de herfst kun je de wortel oogsten tot en met de komende lente, die op dat moment de lekkerste smaken heeft. Tussen de groei van het eerste en tweede jaar verplaatst alle energie van de plant zich naar de wortel.
De blaadjes verdwijnen in de winter nooit geheel van de plant, maar zijn op dat moment het minst smakelijk.
Jaar 2
Na de winter begint de plant weer te groeien en kun je het jonge blad oogsten. Je plukt steeds de bovenste delen van de plant, die het lekkerst smaken.
In tegenstelling tot het eerste jaar komen in het tweede jaar de witte kruisbloemen tevoorschijn, die erg lekker zijn.
Na de bloei komen groene hauwen tevoorschijn; voordat die rijpen kunnen ze als snack gegeten worden.
Wanneer de hauwen eenmaal rijpen, krijg je ‘mosterdzaadjes’, het laatste stadium van de plant.
Na het zaad geven, sterft de plant doorgaans en is het wachten op het kiemen van de volgende generatie. Zo is het dus heel goed mogelijk dat je op een bepaalde plek enkel een- of tweejarige planten zult vinden.
IN DE KEUKEN
Alle delen van look-zonder-look zijn eetbaar. Afhankelijk van de seizoenen en het levensjaar van de plant (eerste of tweede jaar) kies je het lekkerste deel van de plant.
In de vroege lente zijn de jonge blaadjes erg lekker, maar vanaf de bloei wordt het blad al snel te bitter en is de bloem meer geschikt. Vanaf het moment dat de plant in zaad staat, kun je de peultjes gebruiken en erna de zaden oogsten.
De wortel heeft een uitgesproken mierikswortelsmaak. Maar door de aanwezige mosterdolieglycosiden smaakt ze ook een beetje naar mosterd. Je oogst de wortel tijdens de groei in de herfst en winter van het eerste jaar (als de plant nog niet gebloeid heeft).
Blend de wortel met olijfolie en geniet bijvoorbeeld van een heerlijke vinaigrette.
Als je op een plaats komt waar veel zaad gevallen is, heb je heerlijke kiemgroenten uit de natuur. Ze hebben een lichte knoflook- en mosterdsmaak en zijn ideaal om allerlei gerechten mee af te werken.
De plant komt ook heerlijk tot zijn recht in een pesto met daslook, rucola en zevenblad.
LOOKALIKES
Look-zonder-look kan verward worden met hondsdraf en maarts viooltje, die beide eetbaar zijn. Het is de duidelijke knoflook- en mosterdgeur die het grootste verschil maakt. Maar veel gevaar is er dus niet.
VARIA
Look-zonder-look is geen lid van de look- of uienfamilie; de naam is louter te danken aan de geur en smaak. Je vindt geen knoflookteentjes onderaan de wortel, vandaar ‘zonder-look’.
Deze plant is een erg populaire waardplant voor tal van insecten, waaronder het oranjetipje. Je kunt dan ook gemakkelijk op zoek gaan naar de plant, door de vlinder te volgen!