11 eetbare planten in de herfst
De herfst lijkt nog even ver weg met de hoge temperaturen van deze week, maar we kunnen toch al genieten van enkele wilde eetbare herfstplanten!
Deze elf eetbare planten vind je terug deze herfst.
1. Hazelnoot
Foto: Ben Lee
De herfst in de natuur heeft altijd veel te bieden. Zoals lekkere hazelnoten. Je kan ze nu al gaan plukken. Je weet dat ze rijp zijn als ze makkelijk loskomen uit hun ‘jasje’. Daarna kraak je ze met een notenkraker of met je tanden en binnenin vind je dan de eetbare hazelnoot.
Hazelnoten kan je makkelijk drogen, in de veranda bijvoorbeeld, waardoor je ze een hele winter kan bewaren. Vers van de boom zijn ze natuurlijk het allerlekkerst.
Je kan de noten roosteren en bijvoorbeeld verwerken in granola of om gerechten mee af te werken. Door de noten te verhitten loop je wel de kans dat de vetten verbranden en die zijn net interessant.
Vers of gedroogd zijn ze een ideaal en gezond tussendoortje!
2. Sleedoorn
De bessen van de sleedoorn zijn eetbaar na de eerste vorst of na een nachtje in de diepvries. Voordien zijn ze licht toxisch door het aanwezige blauwzuur, je merkt snel dat ze oneetbaar zijn door het sterk samentrekkende effect in je mond. De zaden zeef je of haal je er uit tijdens of na de verwerking.
Je kan er confituur of saus van maken. Ze zijn lekker in combinatie met kaneel. Door ze op te warmen verdwijnt een groot gedeelte van de wrange smaak, maar ook na het koken kunnen ze nog een licht samentrekkend effect hebben.
Combineer de bessen met een goede Gin (bijvoorbeeld The Botanist Gin) en suiker. Laat twee tot drie maanden trekken en zeef het geheel. Genieten maar!
3. Meidoorn
In China wordt met een bepaalde meidoornsoort een verscheidenheid aan lekkernijen gemaakt, waaronder snoepstokken waarbij de bessen in suiker gedoopt worden.
De jonge blaadjes zijn ook eetbaar, maar in de herfst oogst je de bessen. Je kan ze persen - zorg er wel voor dat je de zaden verwijdert- en dan verwerken tot fruitleer.
Of gebruik de meidoornbessen om sterke dranken zoals wodka op smaak te brengen
4. Den/spar
De etherische olie die je terugvindt in de naalden zorgt voor de specifieke dennengeur, bovendien geeft ze ook een lekkere smaak aan gerechten. In verschillende landen werden vroeger jonge dennennaalden verwerkt in brood of ze werden gebruikt om aroma aan vlees te geven. De verschillende soorten dennen hebben ook verschillende smaken.
Vooral de naalden van de Zilverspar zijn erg lekker. Je kan er je eigen schweppes agrum mee maken! Heel simpel: mix de naalden met water in de blender en zeef het geheel.
Je kan dennennaalden ook gebruiken om gerechten mee op smaak te brengen. Pak je groenten in met dennennaalden en grill het groentepakketje in de oven. Daarna verwijder je de naalden en proef je de heerlijke dennensmaak in je gerecht.
5. Roos
Alle rozenblaadjes en bottels (de vruchten) zijn in de theorie eetbaar. Dit geldt niet voor commercieel geteelde rozen, zeker de niet-biologische, zij bevatten chemische en schadelijke stoffen die je best niet inneemt.
In het wild kom je ook nog verschillende soorten rozen tegen, waarvan de meest gekende de hondsroos of Rosa canina is. De naam hondsroos is ontstaan omdat men vroeger dacht dat rozen hondsdolheid konden genezen.
De rozenbottels, die aan de rozenstruiken groeien in de herfst, zitten enerzijds boordevol vitamine C en anderzijds bevatten ze bèta-caroteen wat zich in ons lichaam omzet naar vitamine A. Een groot deel van de vitamine C gaat verloren bij te hoge temperaturen, dus dan eet je de vrucht best vers. Maar de vitamine A vind je wel terug als je ze verwarmt.
Je kan de rozenbottels verwerken in confituur of vers eten als tussendoortje. Ze worden ook gebruikt in kruidenthee.
6. Knopkruid
Knopkruid groeit van juni tot in de herfst. Tot eind oktober kan je plukken. Je hebt kaal en harig knopkruid. In het Engels zijn de namen respectievelijk Galant Soldier (galante soldaat) en Shaggy Soldier (slordige/harige soldaat). Verhalen doen de ronde dat deze plant overal begon te groeien waar Napoleon en zijn troepen langs kwamen. Ze houden namelijk erg van verstoorde grond.
Oorspronkelijk komt de plant uit Latijns-Amerika. In Colombia maken ze er Ajiaco mee, een soep van aardappelen, kip, doperwten, maïs en knopkruid. Het is ook lekker in een salade, gemengd met andere rauwe bladgroenten, gestoofd als spinazie of in pesto. Gebruik de jonge toppen.
7. Veldkers
Bij ons vind je verschillende soorten veldkers zoals kleine veldkers, pinksterbloem, bittere veldkers en bosveldkers. Over de hele wereld zijn wel meer dan 150 soorten te vinden! Dit kleine, maar lekkere plantje kan je gebruiken in een slaatje of als garnituur op je boterham.
8. Eik
Eikels werden vroeger over het hele noordelijke halfrond als voedingsbron gebruikt. Voordat mensen zich settelden en graangewassen verbouwden, waren eikels een van de belangrijkste bronnen van proteïne. Langzaamaan is het gebruik ervan bij ons verdwenen. Waarschijnlijk ook door de bittere tannines die ze bevatten.
Wij willen graag eikels herintroduceren in onze voeding. Vooral omdat de eik een waardevolle boom is voor de natuur. Meer eikels eten = meer eiken planten. Als dit op een goede en doordachte manier gebeurt, is dit uitstekend voor de biodiversiteit. De eik is namelijk een thuis en voedselbron voor zo’n 400 soorten dieren en insecten, waaronder meer dan 30 soorten galwespen, muizen, eekhoorns,... Dit is wel enkel het geval bij de inheemse zomereik en niet bij de exotische Amerikaanse eik.
Om eikels te kunnen eten moet je wel eerst de bittere tannines (of looistoffen) verwijderen door ze meerdere malen te weken in vers water. Daarna kan je er verschillende kanten mee op: eikelmeel van maken en dat verwerken in brood, gebak of koekjes. Of je kan er lekkere eikelburgers mee maken. Ook eikelkoffie kan je gebruiken als koffiesurrogaat.
9. Tamme kastanje
Niets lekkerder dan gepofte kastanjes na een herfstwandeling. Van de tamme kastanje weliswaar. Paardenkastanjes zijn niet eetbaar. Je herkent de tamme kastanje aan de erg stekelige bolster en de kastanje zelf loopt uit op een pluimpje.
Kastanjes zijn makkelijk te poffen. Om de bittere smaak eruit te krijgen kan je ze een nachtje laten weken. Daarna verwerk je ze in een wintersoep met pompoen bijvoorbeeld. Je kan er ook kastanjepuree van maken of ze gewoon gepoft uit het vuistje eten met wat zeezout.
10. Look-zonder-look
In de herfst oogst je best de wortel van deze plant. Zoals de naam al aangeeft - in het Engels ‘Mustard Garlic’ - heeft ze een uitgesproken looksmaak, maar ze smaakt ook een beetje naar mosterd. Daar zorgen de mosterdolieglycosiden voor. Look-zonder-look staat meestal in de halfschaduw en vind je aan de rand van het bos.
Als je de wortel blendt met olijfolie maak je makkelijke en snel een heerlijke vinaigrette.
11. Springbalsemien
Ook wel reuzenbalsemien of springzaad genoemd. Ze groeit aan waterkanten en verspreid zich razendsnel. De verspreiding van de zaden gebeurt door het springen of ontploffen van de zaaddoos, zelfs bij een lichte aanraking. Je kan al raden waar de naam vandaan komt.
De bloemen, scheuten, bladeren, en zaden van deze plant zijn eetbaar. Maar wij vinden vooral de zaden het lekkerst. Ze smaken naar nootjes, zeker als ze geroosterd worden. De zaadjes verzamel je door een zak over de plant te doen en de zaaddoos te laten springen. Die kan je dan gebruiken als garneren van allerlei gerechten!