Bomen planten in Vlaanderen onmogelijk?

Bomen planten voor meer CO2 opname en het zuiveren van de lucht in Vlaanderen, het klinkt fantastisch. De realiteit toont echter dat het niet zo eenvoudig is. Wetgeving, infrastructuur, visies op natuur en burenruzies bemoeilijken vaak de effectieve aanplant. Bomen planten in Vlaanderen, een van de bosarmste regio’s in West-Europa, het lijkt een onmogelijke taak.

Sinds 2000 is er in Vlaanderen bijna geen bos bijgekomen, we blijven steken op 140.000 hectare. Samen met vele anderen wil Ben Brumagne van Forest To Plate miljoenen bomen planten. “Er is nog zo veel plaats langs bermen, landbouwgebieden en op braakliggende gronden”, zegt Ben “en toch lijkt het vaak onmogelijk om die bomen in Vlaanderen effectief te planten”.

Wet- en regelgeving

Via bestemmingsplannen is Vlaanderen opgedeeld in o.a. bosgebied, bouwgrond, landbouw- of recreatiegebied. Die bepalen wat je met de grond mag doen en of je er bos op kan planten. Heb je bijvoorbeeld een grond die in landbouwgebruik is, dan moet je bij de gemeente een bebossingsvergunning aanvragen, wat al snel drie maanden kan duren, en je moet goedkeuring krijgen van het departement Landbouw en Visserij. Bomenrijen planten moet voor hoogstambomen op minstens 2 meter van de perceelsgrens, een bos aanplanten langs landbouwterrein op minstens 6 meter en bomen langs autosnelwegen kan zelfs pas na een vrije strook van 30 meter.

Bomen planten kan dus niet zomaar. Er zijn afstandsregels, waterlopen, perceelsgrenzen, hoogspanningskabels etc. die in acht moeten worden genomen. Je moet rekening houden met het veldwetboek, de Vlaamse codex ruimtelijke ordening, het Natuurdecreet, het Bosdecreet en het Onroerenderfgoeddecreet. Een hele boterham. En dan zit er nog geen boom in de grond.

Bomen in de landbouw 

Plantafstanden, perceelsgrenzen en andere regelgeving gelden ook voor landbouwgebied. Hoewel natuur en landbouw voor sommigen een onmogelijke relatie lijkt, zitten hier voor landbouwers heel wat mogelijkheden. Door over te schakelen op een systeem van agroforestry wordt de aanplant van gewassen en bomen gecombineerd. Beide staan in wisselwerking met elkaar; licht, water en voedingstoffen worden gedeeld. Landbouwers zouden op die manier mee kunnen bouwen aan een natuurlijke omgeving en de aanplant van duizenden bomen. Er zijn al wat goede voorbeelden, maar nog veel te weinig. Landbouwgronden zouden nog veel meer kunnen worden benut. 

Bomen en buren

Bomen zorgen toch geregeld voor ophef en conflict. Overhangende takken, bladeren in de tuin of te weinig zonlicht door bomen van de buur leiden maar al te vaak tot burenruzies, die soms bij de vrederechter worden uitgevochten. Af en toe mogen de bomen blijven staan, maar vaak wordt ook het bevel uitgevaardigd ze te rooien of te kappen. Zo’n voorbeeld zagen we onlangs nog in Brugge waar Alain De Coessemaeker zijn huis uit wordt gezet, na een jarenlange ruzie met zijn buren, omdat hij een aantal bomen in zijn tuin wilde beschermen. 

Groen vs groen

Toch is de culturele, emotionele en ecologische waarde van bomen groot in Vlaanderen. Ze zijn zichtbaar, symbolisch en spreken tot de verbeelding. Velen zien bos als dé natuur bij uitstek. Maar ook daar zijn andere meningen over. Volgens natuurbeschermers is niet enkel bos noodzakelijk voor de soortenrijkdom. Ook open landschappen zoals graslanden, heide en duinen zijn belangrijk, net zoals het in standhouden van inheemse soorten en het bestrijden van (invasieve) exoten.

Voor natuurgebieden worden beheerplannen opgesteld, soms worden daarbij bomen gekapt die ecologisch gezien niet zo’n grote meerwaarde hebben en ook niet overal kunnen bomen worden aangeplant.

Te weinig bos in Vlaanderen

Wetgeving, landbouw en verschillende visies op natuur maken de effectieve aanplant van bomen een moeilijke onderneming. De nieuwe Vlaamse regering belooft 10.000 extra hectare bos (waarvan 4.000 deze legislatuur). Die moesten er eigenlijk de voorbije twintig jaar al bijgekomen zijn en dat is niet gebeurd. 

De grote vraag blijft: hoe krijgen we meer bos in Vlaanderen? Waar kunnen we bomen planten als de bevoegde instanties het niet doen? Ethiopië plantte deze zomer meer dan 350 miljoen bomen, India 220 miljoen en ook Wallonië plantte sinds 2015 al 100.000 extra bomen. Maar in Vlaanderen, een van de rijkste regio’s ter wereld, verdween er de laatste jaren meer bos dan dat er bij kwam. Is bomen planten in Vlaanderen dan echt onmogelijk?

Wij blijven alvast verder zoeken naar mogelijkheden. Volg onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Tekst: Roxane Hoedemakers